W obronie koncernów piwnych

Najczęstszym chłopcem do bicia dla wszelkiej maści piwnych neofitów, począwszy od tych którzy dopiero co za sprawą Ciechana i innego Kormorana przeżyli swoją pierwszą piwną epifanię, jak i tych bardziej zaawansowanych, którzy nie potrafią się przyznać przed samym sobą że im kwaśny jak cytryna berliner weisse nie smakuje, są koncerny piwne. Czy to międzynarodowe typu Molson Coors, Heineken, Carlsberg, Ab InBev bądź SAB Miller, czy też ich lokalne filie w rodzaju Kompanii Piwowarskiej bądź Grupy Żywiec.

Jak to często bywa, flekowanie koncernów piwnych weszło niektórym osobom w krew i stało się odruchem bezwarunkowym. Koncernom można wiele zarzucić, niech to jednakże będą zarzuty merytoryczne, zgodne z rzeczywistością, a nie bzdury bądź półbzdury. Nie ma po co na siłę koncernów demonizować. Istnieje wystarczająco wiele rzeczywistych powodów żeby ich nie lubić.

Poniżej zrobiłem wykaz najczęstszych zarzutów stawianych koncernom piwnym, które uważam za bzdurne bądź przynajmniej naciągane.

1. Koncerny piwo produkują, małe browary piwo warzą.

Jestem ciekaw czy ludzie którzy tak mówią choć przez chwilę zastanowili się nad tym zarzutem. Tak, piwo się warzy. Koncerny też warzą, w sensie doprowadzenia brzeczki do wrzenia, fermentowania piwa drożdżami i chmielenia go. Słowo 'produkcja' w odniesieniu do jedzenia i picia źle się kojarzy, ale w istocie jest to po prostu określenie na wytwarzanie czegoś. Zupełnie neutralne. Tak więc kiedy SAB Miller warzy w Tychach Tyskie Gronie, a piwowar domowy w Pcimiu Dolnym warzy imperial stouta, to w obydwóch przypadkach mamy do czynienia z procesem wytwarzania, czyli produkcji piwa.

2. Koncerny piwne nie potrafią warzyć dobrego piwa.

Potrafią, wbrew pozorom koncerny mają na etatach kapitalnych piwowarów, o czym więcej w punkcie 5. Chodzi o to, że zazwyczaj nie chcą, bo prawda jest brutalna - najlepiej się sprzedają mało charakterystyczne piwa, zwane potocznie sikaczami. Niemniej jednak należące do największego piwnego koncernu świata, czyli AB InBev, mniejsze browary warzą często rewelacyjne piwa - mowa tutaj o takich browarach jak amerykański Goose Island czy belgijskie Leffe. Z drugiej strony koncerny także czasami warzą w dużych browarach piwa dla mas, które są ponadprzeciętnie dobre - vide Pilsner-Urquell czy witbier Fenix, bądź też szereg niemieckich piw pszenicznych pokroju Paulanera czy Franziskanera. Nie ma więc reguły.

3. Koncerny piwne psują rynek, zalewając go doszczętnie smakującymi tak samo, wodnistymi, sikaczowymi lagerami bez charakteru.

Ale to rynek tak chce, koncerny mu tylko dają to, czego wymaga. Sytuacja nie wygląda tak, że złe koncerny robią ludziom pranie mózgu i wmawiają, że bezpłciowe sikacze są tym, co ci ludzie pragną najbardziej. Nie, po prostu ludzie mają w większości mało wyrafinowany gust, co tyczy się również piwa, i wolą pić coś lekkiego i mało charakterystycznego z procentami. Piwa z charakterem nie smakują większości ludzi. Weźmy szeregowego miłośnika Tyskwca czy Kasztekocimia, i śmiało, dajmy mu do skosztowania IPA, sour ale'a, koźlaka dubeltowego czy nawet zwykłego bittera. Tylko musimy zawczasu przygotować szmatkę do starcia jego plwocin z podłogi, jeśli degustacja miała miejsce w naszym domu. Nie jest więc tak, że gdyby nagle jakimś cudem na świecie zabrakło makrolagerowych sikaczy, to ich wielbiciele rzuciliby się na inne gatunki bez opamiętania. Mają inny gust i tyle. I dobrze, ich prawo.

4. Koncerny piwne robią masowe cienkie lagery, których wyznacznikiem jest niska jakość.

Zależy oczywiście od definicji jakości. Fenomenem tych cienkich, sikaczowych lagerów, smakujących nierzadko jak lekko gorzkawa woda, jest to, że niezwykle trudno je zrobić. Może to brzmieć absurdalnie, lecz tak właśnie jest - im bardziej wyraziste aromatycznie piwo, tym łatwiej jest w nim ukryć wszelakie wady, na przykład pod aromatyczną powłoką silnych ciemnych słodów bądź asertywnych amerykańskich chmieli. Odwrotnie w piwie o rzadkiej konsystencji i słabym aromacie - tutaj wszelkie wady i tak wychodzą na wierzch. Nie mają się obrazowo gdzie ukryć. Trzeba również wziąć pod uwagę, że te miliony hektolitrów wodnistego piwa muszą zawsze smakować absolutnie tak samo - nie może być odczuwalnych różnic między kolejnymi warkami, bo przeczyłoby to stałości marki, która dla koncernu jest absolutnym priorytetem. A to też jest ciężko zagwarantować, biorąc pod uwagę, że jakość słodu, głównego poza wodą składnika piwa, siłą rzeczy z roku na rok może się różnić. Trzeba naprawdę sporych umiejętności, żeby przy zmieniającej się jakości składników uwarzyć za każdym razem dokładnie takie same piwo - i to szczególnie jeśli jest to wodnisty makrolager. Ściśle z tym związana jest jeszcze jedna kwestia - kontrola jakości. W koncernach absolutny priorytet. I w związku z tym, to koncerny gwarantują stałą jakość piwa, co w małych browarach, albo nawet średniakach typu czeskiego Nachodu, jest niestety rzadkością.

5. Koncerny piwne psują rynek bezlitośnie zwalczając małą konkurencję.

To jest najsolidniej ugruntowany zarzut wobec piwnych koncernów, zasadniczo prawdziwy i jedyny w tym zestawieniu, który bzdurnym z całą pewnością nie jest. Faktycznie miało i nadal ma miejsce pełno przejęć małych browarów przez duże, po to tylko żeby taki SAB Miller mógł nowy nabytek zamknąć i pozbyć się w ten sposób konkurencji. Ofiarą koncernów padła w Polsce w ten sposób duża liczba mniejszych browarów, co jest powodem głębokiej antypatii wielu osób, łącznie z niżej podpisanym do piwnych koncernów.

Jest jednak i druga strona medalu. Przy tym trzeba bowiem pamiętać, że taki AB InBev wykupił między innymi Goose Island i Leffe, i nie tylko zaprzestał warzenia, a zapewnił piwom tych marek o wiele lepszą dystrybucję. Najwidoczniej trafnie wyczuł niszę. Bo powiedzmy sobie szczerze - człowiek gustujący w Leffe Radieuse czy Goose Island Bourbon County Stout i tak raczej nie sięgnie po Stella Artois. To są piwa dla różnych grup docelowych, nie stanowią więc dla siebie specjalnie konkurencji.

Co więcej, można zauważyć trend odwrotny, kiedy to koncerny uczą się od małych browarów i zaczynają same warzyć piwa niszowe. Oczywiście boli to właścicieli mikrusów, bo koncerny wkraczają w ten sposób na teren obejmujący szacunkowo 5% rynku, na którym gnieżdżą się rozmaite mikrobrowary warzące nieszablonowe piwa. Ale dla konsumentów jest to w sam graj - mogą bowiem łatwiej (i taniej) dostać w pierwszym lepszym sklepie ciekawe piwo, na przykład witbier Blue Moon w USA. W Polsce nie jest to jeszcze tak bardzo widoczne, ale jest to kwestia czasu. Ma to też ten skutek, że koncerny zaczynają promować bardziej niszowe gatunki, czyli uświadamiać masy pod względem piwnym. To boli piwowarów rzemieślniczych jeszcze bardziej, wszak to oni mieli mieć rząd dusz wśród piwoszy jako "piwni ewangelizatorzy", tyle że ja osobiście nie uważam, żeby to dobre samopoczucie piwowarów rzemieślniczych było tym, co ma kierować moimi wyborami w kwestiach piwnych.

6. Koncerny piwne są nastawione tylko na zysk, w przeciwieństwie do małych browarów które stawiają na jakość.

Tak, są nastawione głównie na zysk. Tak samo jak browary średnie, małe, a nawet minipikopikobrowary. Z każdym przedsiębiorstwem jest bowiem tak, że w pierwszym rzędzie musi na siebie zarobić - inaczej nie ma sensu go prowadzić. To jest główna motywacja stojąca za każdym biznesem, włączając w to biznes piwowarski. Oczywiście - piwowarzy w minibrowarach częściej rzeczywiście lubią to co robią, w sensie warzą piwa które sami chętnie piją. Ale jeśli nie przynosiłoby to zysku, to by ich nie warzyli. Bo by browar zbankrutował.

Powie ktoś - no dobrze, to czemu ci wszyscy piwowarzy którzy robią belgijskie strongi, IPA, imperial stouty czy sour ale'e, nie przerzucą się na jasne sikacze, skoro to one stanowią 95% światowego wolumenu sprzedaży piwa? Wszak byłby to najłatwiejszy grosz, co nie?

No właśnie nie. A to z tego względu, że owe 95% światowego rynku piwnego jest już zajęte przez rozmaite koncerny i duże browary oraz ich marki, a konsumenci makrolagerów i tak mają swoje preferencje, których nie zmienią. Piją Tyskie, Bud Light, Jupilera czy Carlinga, i będą to pili, nawet jak im pod domem paru pasjonatów otworzy mikrobrowar robiący porównywalnego w smaku cienkiego sikacza.

Rynek makrolagerów jest już nasycony, koło 5% procent piwoszy zaś lubi wypić coś ciekawszego. Te 5% to nisza rynkowa, w którą się małemu graczowi dużo łatwiej wbić. Minibrowary dlatego więc nie są koncernami, bo miejsce koncernów jest już zajęte. Czyli jednak chodzi o interes. I nie ma w tym nic zdrożnego.

Morał z tego taki, że piwa nie dzielą się na koncernowe i niekoncernowe. Piwa dzielą się na dobre i niedobre, przy czym oczywiście jest to kwestia gustu. Nie warto się snobować na piwa z małych browarów ani też przekornie pić koncernówki z nienawiści do piwnego hipsterstwa żłopiącego piwa niszowe czasami wbrew własnemu gustowi. Trzeba pić te piwa które człowiekowi smakują, i nie doprawiać do konsumpcji ideologii. Taki truizm, a jednak nie dla wszystkich oczywisty.